Denkstof

Er is in Hees veel te doen over stof en dat is begrijpelijk als je bedenkt dat we omgeven zijn door vaarwegen (Waal, Maas, kanaal), drukke wegen (Energieweg), industriegebied Nijmegen, de vuilverbrander, het Roergebied, Dura Vermeer en de zoute westenwind. Om nog maar te zwijgen over onze eigen stofnesten, zoals textiel, kat en hond en een schuurtje met een heus asbest dak. 

Stofsoorten

Er zijn veel soorten stof die ons leven teisteren en je zult je eerst moeten afvragen wanneer je iets stof noemt. Zijn het grote moleculen of is het steengruis of is het iets wat er tussenin zit? Volgens de definitie is stof een deeltje materie waarvan de afmeting niet groter mag zijn dan een halve millimeter of vijfhonderd micrometer (we schrijven 500μm). Je moet dan denken aan huisstof, kruidenpoeders, cosmetica poeders, steenstof, zoutkristalletjes, asbestdeeltjes. Kortom een rijstebrij aan mogelijkheden.

Over het algemeen hebben we van stof weinig last. We ademen het de hele dag in en ook weer uit. Soms hebben we de neiging om stof af te nemen of op te zuigen, want stof daalt overal op ons neer als textielvezels, stuifmeel, woestijnzand, roos en andere huidschilfers, waarbij de huismijt ons helpt om die huidschilfers op te ruimen.

Fijnstof

Er is wel een uitzondering op dat min of meer gezonde stof en dat is fijnstof. Dat zijn extra kleine stofdeeltjes die een diameter hebben van enkele micrometers. Het zijn deeltjes waar ons lijf minder goed tegen kan vanwege het feit dat onze standaardfilters het laten afweten. Fijnstof (zoals roet, sigarettenrook) blijft achter in ons lichaam en veroorzaakt allerlei ongemakken, zoals hart- en vaatziekten. Met name in een industriële omgeving of langs snelwegen ligt de concentratie fijnstof vaak veel hoger dan de toegestane norm.

Het bekendste voorbeeld van foute stof is het asbestdeeltje (het is een glasachtig mineraal). Bij blootstelling aan losse asbestdeeltjes kan het zich in de longen nestelen en asbestose veroorzaken of een longkanker bevorderen. Het heeft met name in Nederland erg lang geduurd voordat asbest als schuldige werd aangewezen. Pas in 1993 werd asbest volledig verboden, terwijl intussen half Nederland was voorzien van isolatiemateriaal met asbest en er mannen met "witte pakken" aan te pas moeten komen als er iets moet worden gesloopt.

Hees en stof

Nijmegen en ook Hees is redelijk actief op het gebied van stof. Dat komt omdat ons wijkje, zoals gezegd, aan een relatief groot industriegebied ligt met kanaal en havens. Verder hebben we een Energieweg die steeds drukker wordt met "stoffig" verkeer. De enige manier om erachter te komen hoe erg het is met onze stof, is objectief meten. Daartoe zijn er snuffelpalen gezet. In onze wijk staan er twee: één aan de Energieweg (op het dak van Blauw-Wit) en één in de Kerkstraat (in de tuin van Trees van Hal, zie tekening Joop) die deeltjes tot 2,5μm (PM2.5) en tot 10μm (PM10) kunnen meten. Daarnaast meten die palen ook nog ultrafijnstof (roet) en broeikasgassen zoals kooldioxide (CO₂) en de stikstofoxiden (NO en NO₂). Het Rijks Instituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft normen vastgesteld waarbinnen de verschillende waarden moeten blijven. Het gaat daarbij niet alleen over jaargemiddelden, maar ook over dag- en uurgemiddelden. Voor fijnstof tot 10μm (PM10) geldt bijvoorbeeld dat het jaargemiddelde niet hoger dan 40μg/m³ mag zijn en dat per jaar het daggemiddelde niet meer dan 35 keer de 50μg/m³ mag worden overschreden. Voor PM2.5 gelden soortgelijke normen (zie sites).

De beroemdste piekwaarde valt altijd op oudejaarsnacht. Vuurwerk levert namelijk altijd veel fijnstof op, maar een flinke file op een hete dag op 28 augustus op de Graafseweg (Bij het Keizer-Karelplein) in combinatie met een flinke oostenwind uit het Roergebied mag er ook zijn. Figuur 1 laat ons die dag zien, gemeten door het Luchtmeetnet.  

Figuur 1: Een dagwaarde van 540μg/m3 bij het Keizer Karelplein (een smog-dag!)

Op de site van "West en Weurt" wordt (of werd?) i.s.m. met de gemeente Nijmegen en milieugroeperingen (ook van Ver. Dorpsbelang Hees) bijgehouden hoe het staat met ons stof en andere broeikasgassen. Wat me opvalt is, dat die data toch wel wat verouderd zijn. Het blijft desalniettemin interessant wat die snuffelstations bij Trees en Blauw Wit de afgelopen jaren hebben gemeten.

Figuur 2: Jaargemiddelden van fijnstof (PM10) bij Blauw Wit, Trees en de Graafseweg. De rode lijn geeft de max toelaatbare norm weer van 40μg/m³(het jaargemiddelde).

In figuur 2 zien we dat de concentraties fijnstof (PM10) over de eerste jaren zakken en onder de norm blijven (40μm/m³). Dat komt door het volgende:

• -       Auto’s worden toch wel schoner (ondanks die foute software) en meer elektrisch

• -       We hebben een forse groenstrook weten te behouden, zoals het voedselbos (bij Trees in de tuin zijn de waarden veelal lager dan bij Blauw Wit aan de Energieweg)

Maar pas op:

• -       De grote Waalbrug gaat in groot onderhoud en we krijgen hier extra verkeer (Na de opening van de Oversteek in 2013 lopen de Blauw Wit waarden omhoog; ze worden gelijk aan die van de Graafseweg)
• -       De data van Trees en Blauw Wit lopen tot 2014, de daaropvolgende jaren ontbreken en vanaf 2011 zie ik niet echt iets verbeteren, integendeel. 

Wil je meer denkstof (Roet, PM2.5, asbest, broeikasgas), lees er dan meer over op internet:

Bronnen:

Asbest: nl.wikipedia.org/wiki/Asbest of http://www.chemischefeitelijkheden.nl/Uploads/Magazines/h055.pdf

Alle data over luchtvervuiling: Luchtmeetnet.nl (mooie site en is wel "up to date") of

westenweurt.nl/thema/4 (de site is helaas niet "up to date")

Planbureau voor de Leefomgeving en RIVM: pbl.nl en rivm.nl (zoek op Fijnstof of Koolstof)

Illustratie: Joop van Eck